امام مسلم بن حجاج، ابوالحسن الغشيري النيشابوري

قرن دوم امام مسلم بن حجاج، ابوالحسن الغشيري النيشابوري آن پيشوا و آن حجت در شناخت احاديث «صحيح» از سقيم، مسكن وي در بالاي محله و مجاز بود و تجارتگاه او دَرخان = (كاروانسرا) محمش و زندگيش از ضياعي كه در ناحية استوا داشت گذران مي شد و در شب يكشنبه پنج شب مانده از رجب سال دويست و شصت و يك درگذشت. رحمت خدا بر او باد، گورش در سر ميدان زياد است و كتابهاي زيادي نوشته است. كتاب المسند الكبير علي الرجال، الجامع الكبير علي الابراب ـ الاسامي و الكني ـ المسند الصحيح ـ التميز ـ العلل ـ الوحدان ـ الأفراد ـ الأقران ـ سؤالات احمدبن حنبل ـ الانتفاع باهر السباع ـ كناب عمروبن شعيب ـ كتاب مشايخ مالك بن انس ـ كتاب مشايخ الثور ـ كتاب مشايخ شعبه ـ كتاب اولاد الصحابه فمن بعدهم من المرثين ـ كتاب ذكر اوهام المحرثين ـ كتاب تفصيل السنين ـ كتاب طبقات التعابعين ـ كتاب افراد الشاميين من الحديث عن الرسول صلي الله و عليه و سلم ـ كتاب «المعمر» فيه ذكر ما اخطأ معمر. (تاريخ نيشابور ـ الحاكم ـ به تصحيح دكتر شفيق كدكني ص 239) شهيد مرتضي مطهري درباره صحيح مسلم مي گويد: «مؤلف اين كتاب مسلم بن حجاج نيشابوري است. پس از صحيح بخاري معتبرترين كتاب حديث در نزد اهل تسنن، صحيح مسلم است. برخي آن را بر صحيح بخاري ترجيح مي دهند. مسلم به عراق و حجاز و مصر و شام در طلب حديث مسافرت كرد و مدتي در نيشابور ملازم بخاري بوده است.» مسلم در سال 261 هـ . ق در نصرآباد نيشابور درگذشت. (خدمات متقابل اسلام و // ـ شهيد مرتضي مطهري ـ ص 475) ابراهيم بن نوح بن عبدان بن خلد بن اثرس ابواسحق المزكي النيشابوري ابواسحق مزكي نيشابوري بود و كنية پدرش محمد ابوطالب است. از عبدالله بن سعيد شليدم كه مي گفت: «همچون ابراهيم بن ابي طالب هرگز نديدم و او نيز چون خود هرگز نديد.» روز يكشنبه دوم رجب سال دويست و نود و پنج درگذشت و در مقبرة حسين بن معاذ به خاك سپرده شد و از ابوعبدالله محمد بن يعقوب حافظ بارها شنيده شد كه مي گفت: «اين شهر ما سه تن از مردان حديث را بيرون داده، محمد بن يحيحي و مسلم بن حجاج و ابراهيم بن ابيطالب» كه رحمت حق بر همه شان باد. و او را در دانش حديث تصنيف هاست. (تاريخ نيشابور ـ // ـ تصحيح دكتر شفيعي كدكَني) ابن راهويه «راوي أنا من شروطها» اسحق پسر الي الحسن ابراهيم بن مخلد بن ابراهيم كنيه او ابويعقوب بود و راوي انا من شروطها [در حديث سلسله الذهب] مي باشد كه در سال 135 هـ . ق در نيشابور متولد شد. از جسر دارالسلام فقيهي از او برتر عبور نكرده است. اين جمله اي است كه احمد حنبل دربارة او گفته است. ابن راهويه، يكي از تقاضاكنندگان نقل حديث سلسله الذهب از امام هشتم (ع) مي باشد و به مركب داري و كشيدن مهار استر امام (ع) افتخار مي كند. وي به مسافرتهاي زيادي رفت و از مشايخ مجاز و عراق و يمن و شام و ديگر نقاط اختر حديث نمود و زماني نيز از امام شافعي و ديگران اخذ حديث و اجازة روايت يافت و در نيشابور مسكن گرفت و به تدريس پرداخت. محدثين عامه مثل نجاري و مسلم و ترمزي از او استماع حديث نمودند. خودش مي گويد: هفتاد هزار حديث به حافظه سپرده ام و در يكصد هزار حديث مباحثه كرده ام. هيچ گاه چيزي نشنيدم مگر آن را حفظ نمودم. الحاكم نويسنده تاريخ نيشابور او را قطب الانام، كهف العلما، برهان المجتهدين و محب محبوب حقيقي نه مجازي ياد مي كند. الحاكم مي گويد: وي با كبر سن تا قرية مؤيد به (در غرب نيشابور نزديك شهر بزغان) مهار مركب امام را بر دوش مي كشيد و با زبان فصيح و عبارت صحيح مي گفت: «به روز قيامت نزد ملك علام جل جلاله وسيله نجاح و وسيله فلاح من اين است كه روزي در دنيا خادم و مهاركش مركب حضرت سلطان خود بوده ام.» وي در سال 237 هـ . ق در نيشابور به ملكوت اعلي رفت و در كنار خندق شادياخ (اطراف آرامگاه شيخ عطار) به طرف راه تلاجرد كنار محدبن اسلم طوسي در بناي يك صفة قوي به هم قريب مدفون شد.